Wychowanie personalistyczne
Per aspera ad astra – przez trudy do gwiazd
„Wychowanie zdąża do kształtowania osoby ludzkiej w kierunku jej celu ostatecznego,
a równocześnie do dobra społeczności, których człowiek jest członkiem” - deklaracja
o wychowaniu chrześcijańskim Gravissium Educationis.
Istotą założeń naszego programu jest podstawa antropologiczna i aksjologiczna, a więc to,
jaką koncepcję człowieka przyjmujemy oraz jakie wartości wskazujemy. Program opiera się
na personalistycznej i realistycznej filozofii człowieka. Te zasady od 1991 r. zapisane są
w preambule do ustawy o systemie oświaty, w której podkreślono konieczność wspierania dzieci we wszystkich obszarach jego rozwoju.
„Wymagajcie od siebie choćby inni od was nie wymagali” - św. Jan Paweł II
Program edukacyjno-wychowawczy opiera się na personalistycznej koncepcji człowieka
jako osoby, która dąży do prawdy i spełniania zgodnego z nią dobra oraz kontemplacji piękna. Wraz z innymi osobami powołana jest do troski o dobro wspólne. Rozwój osobowy dokonuje się
w oparciu o wartości wiary, nadziei i miłości. Główne założenia programowe przyjęte zostały
w oparciu o filozofię personalizmu zaprezentowaną w dziele św. Jana Pawła II pt. „Osoba
i czyn”. Są to założenia edukacji klasycznej ukierunkowanej na kształtowanie charakteru,
a realizowanej z uwzględnieniem wolności i podmiotowości człowieka.
Życie nie może być moralnie dobre dopóki człowiek interesuje się tylko tym, czy coś go zadowala, czy jest mu miło, jeśli nie pyta, czy to powinno być chciane. Człowiek bowiem nie może żyć w pełni, jeżeli nie dąży do celów wyższych, a zadowala się jedynie niższymi.
Tak jak myślimy, tak postępujemy. Prawe myślenie prowadzi do prawości postępowania. Poznaj samego siebie, by działać po ludzku. Dlatego myśląc o wychowaniu musimy najpierw określić, kim jest Człowiek oraz co jest istotą człowieczeństwa, a więc jego prawdziwą naturą.
Człowiek jest osobą, czyli posiada naturę rozumną, zdolną do miłowania i wymagającą doskonalenia. Ludzka natura to jedność ciała i duszy. Bardzo ciekawą informacją jest to,
że pierwsze dzieło psychologiczne, wydane w języku niemieckim pod koniec XVI wieku, ma
w polskim przekładzie tytuł następujący: "Psychologia, czyli o doskonałości człowieka, o duszy, a przede wszystkim o jej pochodzeniu". W treści znajdujemy wykłady o kreacjonizmie, czyli
o stworzeniu człowieka jako całości, złożonej z indywidualnej duszy, która dołącza
do indywidualnych komórek rodzicielskich podczas aktu prokreacji. Już wówczas więc głoszone było przekonanie, że życie rozpoczyna się od momentu poczęcia.
Człowiek potrzebuje takiego kształtowania umysłu i sumienia, aby mógł coraz lepiej wykorzystywać swoje możliwości dla realizowania zadań, które ostatecznie mają służyć dobru własnemu i wspólnotowemu. Wychowanie personalistyczne czyli osobowe, to ukierunkowanie
i pomoc w odkrywaniu prawdy, wzmacnianie woli w dążeniu do dobra i piękna oraz ochrona przed zagubieniem się w zakłamaniu, nierzadko prowadzącym do utraty zdrowia psychicznego.
Nieodzowną pomocą jest kultura i właściwa dla niej edukacja we wszystkich jej płaszczyznach: nauczania, wychowania i profilaktyki. Samo słowo kultura oznacza uprawę roli. Nawiązanie
do edukacji jest proste: jak uprawiać człowieka, czyli jak go kształcić i wychowywać,
aby doskonalić jego naturę? Pytanie można więc postawić tak: jak „uprawiać” rozum człowieka,
aby pomagać w jego rozwoju, a nie doprowadzać do degeneracji?
W długiej historii rozwoju kultury odnotowano wiele możliwości jej rozumienia, zależnie
od miejsca powstawania oraz od podstaw filozoficznych. W klasycznej teorii kultury wyróżniono cztery jej filary, akcentujące podstawowe aspekty osobowego życia człowieka:
Theoria – obejmuje naukę, w tym filozofię i nauki szczegółowe; jej naczelnym priorytetem jest PRAWDA
Praxis – dotyczy moralności w sferze postępowania indywidualnego, rodzinnego
i społecznego; jej głównym celem jest DOBRO
Poiesis – obejmuje ludzką wytwórczość, w tym rzemiosło, sztuki piękne i technikę, jej głównym odniesieniem jest PIĘKNO
Religia – scala w sobie wszystkie dziedziny kultury, otwiera na transcendencję, czyli ostateczne przeznaczenie człowieka.
Wychowanie do pełni człowieczeństwa opiera się na dwóch filarach tj. Fides et Ratio czyli na łączeniu Wiary i Rozumu – dwóch skrzydłach, które pomagają wznosić się podczas życiowej pielgrzymki. Zwyczajność życia polega na tym, że skądś się bierzemy, mamy jakieś korzenie
i dokądś zmierzamy. I żeby tam dotrzeć potrzebne są nam skrzydła, bo musimy wzrastać, czyli stając się coraz bardziej ludźmi, wznosząc się na skrzydłach wiary i rozumu. Prymas Tysiąclecia bł. ks. kard. Stefan Wyszyński wołał do młodych „Bądźcie jak orły”.
Podejmujemy działania edukacyjno-wychowawcze prowadzące do pełni życia poprzez:
poszukiwanie PRAWDY: kształcenie umysłu w oparciu o prawdę o rzeczywistości
oraz refleksję opartą na rozumowej analizie otaczającego świata
dążenie do DOBRA: rozwijanie życia moralnego, czyli prawego i mocnego charakteru
w służbie właściwie rozumianego dobra – czynienie dobra i unikanie zła
tworzenie i kontemplowanie PIĘKNA: podejmowanie różnych form aktywności w służbie innym dla wspólnego dobra
wzrastanie w ŚWIĘTOŚCI: urzeczywistnianie w życiu wartości dobra, prawdy i piękna, miłość staje się motywacją podejmowanych działań, a szczytem rozwoju moralnego są decyzje i postawy zgodne z ośmioma błogosławieństwami